Authors: TANRIGÜNVERDİ, Alkım E.; GÜLEÇ, A. Enes; GÜLÇEBİ, B. Beyzanur
Reuters’ın raporlarına göre, Türk katılımcıların %49’u[1] uydurma haberlerle karşılaşmakta, ve bu oranla birçok ülkeyi geride bırakmaktadır. Aynı rapora göre[2], hükümetin ana akım medya üzerindeki hakimiyeti %90 gibi aşırı seviyelere ulaşmış olup, “terör propagandası” suçlamaları veya mali zorluklar nedeniyle bağımsız gazeteciliğe yönelik baskılar, yanlış bilgilendirme ve medya polarizasyonunun yaygınlaşmasına olanak sağlayan elverişli bir ortam yaratmıştır.[3][4] Olumsuz yönde devamlı artan sayılarla birlikte, Türk Medyasının Reina Katliamı ile verdiği sınavı hatırlamanın zamanı gelmiştir..
.Ö. 1274’te Antik Mısır ile Hitit Devleti arasında gerçekleşen Kadeş Muhaberesi’ne ilişkin sahte haberler, tarihin bilinen en eski sahte haberlerindendir. Bu muharebe sırasında Hitit ajanlarının yaydığı sahte haberlere inanıp tuzağa düşen Mısır ordusu yenilgiye uğramış; ancak deniz yoluyla arkadan gelen yedek ordunun yetişmesiyle durum eşitlenmişti.[5] Dedikodunun en zehirli formunun köklü geçmişinden, Türkiye de payını almaktadır.[6] Suriyeli mültecilere yönelik mesenformasyon kampanyaları ve terör saldırıları masum insanlara zarar vermekte ve toplumsal bölünmeleri derinleştirmektedir. Haziran ayında bir sosyal medya platformunda bir gencin bir köpek yavrusunun ayağını vahşice kestiği bir video klip, hızla “Hayvanlara İşkence Eden Suriyeli Mülteci” olarak damgalandı. Pek çok haber sitesinde ve sosyal medyada yayınlanmasının ardından Türkiye’de pek çok kişi arasında nefret söylemini ve yabancı düşmanlığını (ksenofobi) tetikledi. Video geniş kitlelerce paylaşıldı, ancak videonun uydurma olduğu ve videonun aslının Türkiyeden değil Ürdünden ortaya çıktığı öğrenildi[7] Kutuplaşmanın varlığı ve medyada ve siyasette açıkça gözlenmektedir. Politik düzlemde, mesenformasyon bazı spesifik siyasi anlatıları desteklemek için sıklıkla kullanılmaktadır. Bu durum, gerçeğe dayalı söylemi ve olgusallığa dayanan haberciliği teşvik etme çabalarını baltalayarak oldukça bölünmüş bir medya ortamına yaşamak için yalnızca nefes alabildiği bir alan sağlamaktadır—bu, iktidar tarafından satın alınmış olan medya organlarının, %90’a ulaşan oranı ile beraber düşünüldüğünde, tarafsız ve filtrelenmemiş içerik hayalperest bir arzu olarak algılanmaktadır. Cemal Kaşıkçı cinayeti sırasında iktidar tarafından mevzubahis kuruluşlara sık sık bilgi ve iddialar sızdırıldı. Bu da dünyanın, onların yayınladıkları her şeye sorgulamadan inanmasıyla sonuçlandı.[8] Reuters’ın raporuna göre Türkiye’de medyadaki haberlere güvenenlerin oranı yüzde 38 ile sınırlı.[9]
Sahte haberlerin günden güne daha ana akım hale gelmesi halkın medyaya olan güvenini yıprattı ve halk arasında septisizmin artmasına katkıda bulundu. Bu durum, artan polarizasyon ve demokratik normlara yönelik zorluklarla birleştiğinde, Türkiye’nin toplumsal bütünlüğüne ve demokratik süreçlerine dair ciddi tehditler oluşturmaktadır.. Örneğin, BBC’ye göre;
– Gezi eylemleri sırasında protestocular hamile kadını tekmeledi, üzerine idrarını yaptı.
– Amerikalı sosyal bilimci, aktivist Noam Chomsky bir gazeteye yazdığı makalede Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı övdü.
– Myanmar’da nehirde yüzen Arakanlı Müslümanların şişmiş cansız bedenlerini gösteren fotoğraflar.
– Türk savaş uçaklarının Suriye’deki Kürt grupları bombaladığı video görüntüleri.
Türkiye’de yaygın bir şekilde paylaşılan ve gündemde uzun süre yer alıp tartışılan yukarıdaki haber başlıklarının hepsinin ortak yanı, tamamının “uydurma” olmalarıdır.[10]
“Sahte Haber” kavramı, farklı dillerde sezgisel anlam karşılığını bulmaktadır. Ancak türkçedeki “Asparagas” deyimi rasyonel bir etimolojik kökene dayanmamaktadır. Latince “asparagus” kelimesinden dilimize geçtiği tahmin edilen Asparagas’ın “Uydurma haber” anlamının Hürriyet gazetesinde Yurdaer Acar ve Yener Tuğrul’un “Amerikalı kız Türk sevgilisiyle bir gecekonduda yaşıyor” başlığıyla 1963 yılında çıkan bir haberinden türediği tahmin edilmektedir.[11]
Reuters’in raporuna göre ankete katılanların yüzde 49’u ‘tamamen siyasi ya da ticari nedenlerden dolayı uydurulmuş hikayelerle’ karşılaştıklarını belirtti. Türkiye bu konuda açık ara önde, zira 37 ülkenin ortalaması yüzde 26%. Bu, kutuplaşmış bir siyasi ortamı ve medya ortamını yansıtıyor olabilir ancak siyasi bölünmenin herhangi bir tarafına özgü değildir. Sol görüşlü katılımcılar %59 ile tamamen uydurma haberlere daha fazla maruz kaldıklarını bildirirken, sırasıyla %49 ve %48 oranları ile bu rakam zamanda merkez görüşlü ve ve sağ görüşlü katılımcılar için de ayrıca son derece yüksek[12] Rapora göre, Türkiye’yi sırasıla yüzde 44, 44, 43, 42, 38 ve 36 puanla Malezya, Yunanistan, Meksika, Macaristan, Romanya ve Çek Cumhuriyeti takip etti. Türk medyasında televizyon kanalları geleneksel üst düzey markalara hakim olmaya devam ediyor. FOX TV hem haftalık kullanımda hem de ana kaynak olarak hâlâ en çok tercih edilen kaynak olmayı sürdürüyor ve onu CNN Türk, NTV ve TRT takip ediyor. İlk 10 geleneksel marka arasında sadece iki gazete (Hürriyet ve Sözcü) yer alıyor. CNN Türk, Hürriyet, Mynet, NTV ve Sözcü en popüler çevrimiçi haber markalarıdır.[13]
Türkiye’de sahte haber sorunu karmaşık ve çok yönlü bir sorundur. Bu durum, sosyal gerilimlerin, kutuplaşmanın ve demokratik zorlukların artmasına yol açarak, içeriğin doğruluğunu kontrol eden kuruluşların ortak bir tepki vermesini ve halk arasındaki medya okuryazarlığı seviyesinin yükselmesi yönünde baskı yapılmasını zorunlu kıldı. 2016 yılındaki İstanbul gece kulübü saldırısında, terörist olduğu iddia edilen kişilerin sahte görüntülerinin dolaşıma girmesi ve daha sonra gerçekleri doğrulayanlar tarafından çürütülmesi bu sorunu ortaya çıkardı.
Dikkate değer bir ulusal mesele ve bir iletişim skandalı olarak, Reina katliamı olarak da bilinen 2016 İstanbul gece kulübü saldırısı, 31 Aralık 2016’yı 1 Ocak 2017’ye bağlayan gece meydana gelen, Hükümet’in kümülatif ihmallerinin zirve örneğidir. İstanbul’daki Reina gece kulübünde yılbaşı kutlamaları sırasında Abdulkadir Masharipov isimli terörist 39 kişiyi öldürdü, 79 kişiyi de yaraladı.
Saldırının ardından çeşitli komplo teorileri ortaya çıktı. ABD büyükelçiliği, saldırıyla ilgili önceden istihbarat aldığı yönündeki söylentileri yalanlamak zorunda kaldı. 2016 yılında İstanbul’da gerçekleşen Reina Gece Kulübü saldırısının “yalan haber” boyutu, olayın ardından ortaya çıkan çeşitli komplo teorilerini içeriyor. Bazı Türk vatandaşları, gazeteciler ve Sabah gibi AKP (Ak Parti) destekçisi basın firmaları, saldırının arkasında CIA’nın da aralarında bulunduğu Batılı kurumların olduğunu öne süren teoriler öne sürdü. Ayrıca, Uygur grubu Türkistan İslam Partisi’nin (TİP) Türkiye sözcüsü olan Doğu Türkistan Bülteni Haber Ajansı, TİP’in katliama karıştığını yalanladı ve bunun yerine İstanbul’daki Uygurların haksız bir şekilde hedef alındığını iddia ederek Fethullah Gülen hareketini ve Çin’i suçladı.[14]
Katliamın ardından, medyayı etkisi altına alan başlıca söylentiler dört başlık altında toplanabilir:
I. Nusr-et Etiler şubesine saldırıda bulunulduğu iddiası[15]
II. R.İ’nin yayınlanan fotoğrafının Reina Katiline ait olduğu iddiası.[16]
III. Failin “Noel Baba” Kostümü giydiği iddiası, ve buna bağlı olarak Yeni Şafak başta olmak üzere diğer muhafazakar gazeteler tarafından yürütülen algı yönetimi kampanyası (Aynı gazete, Reina saldırısından hemen sonra farklı mecralarda pasaport görüntüleri yayınlanan Lakhe Mashrapov isimli kişinin daha önce FETÖ örgütü ile Kırgızistan arasında kuryelik yaptığı ve bundan vazgeçtiği için FETÖ tarafından hedef haline getirildiğine dayanan spekülatif iddialarda bulunmuştur.)[17]
IV. Pasaport fotoğrafı paylaşılan Iakhe Mashrapov’un Reina saldırısının faili olduğu iddiası[18]
Reina Katliamının ardından, fail Iakhe Mashrapov’un pasaport görüntüleri ilk kez TRT’nin uluslarası yayın yapan kuruluşu olan TRTWorld’den yayınlandı. Muhabir Sureyya Lenie canlı bağlantı aracılığı ile Reina katili olduğuna inanılan Mashrapov’un pasaport görüntülerini yayınladı. Uluslarası olarak İngilizce dilinde yayınlanan bu haberin asılsız olduğu ilerleyen dönemlerde öğrenildi. TRTWorld, asılsız olduğu sonradan anlaşılan bu haberi yayından kaldırdı. TRT World’ün, polis kaynaklarına dayandırdığı haberinde, 28 yaşındaki Kırgızistan vatandaşı Iakhe Maşrapov’un saldırıyla bağlantısı olduğunu duyurmasının ardından bu kişinin Kasım 2016’da Kazakistan’dan Türkiye’ye girdiği, daha önceden de Suriye’de IŞİD saflarında eğitim gördüğünü belirtmişti.
“Bazı Türk basını benimle ilgili yalan haberler ve bilgiler yazdı. Böylece şahsiyetime, onur ve şerefime, ayrıca da Kırgızistan ve tüm Kırgız halkına zarar verdiler. Yalan haberleri yazan bazı Türk basını olayla ilgili yalanlama haberi de yapmadı. Mahkemeye başvurarak onlardan resmi özür dilemelerini sağlayacağım.”[19]— Iakhe Maşrapov
Görüntüleri, videoları ve siyasi açıklamaları (vaatleri) doğrulamaya odaklanan Teyit.org ve Doğruluk Payı gibi kuruluşlar sahte haberlerle ve mesenformasyon/dezenformasyon kampanyaları ile mücadelede önemli rol oynamaktadır. Ancak hükümet yanlısı medyanın hakimiyeti ve ana akım medyadaki eleştirel seslerin bastırılması, bu kuruluşların efektifliğini azaltıyor.
Ülkenin ilk bağımsız internet haber doğrulama sitesi Teyit.org son iki yılda çoğunluğu siyasi içerikli 527 sahte haber tespit etti. Bu haberlerden bazıları ciddi sonuçlara neden oldu. 2016’da genç gazeteci Mehmet Atakan Foça’nın kurduğu platform, internette yayılan fotoğraf, görüntü ve haberlerin doğruluğunu gazetecililik ve dijital teknoloji yöntemleriyle araştırıyor. Teyit.org, 2017’nin ilk saatlerinde İstanbul-Ortaköy’deki gece kulübü Reina’ya düzenlenen ve 39 kişinin hayatını kaybettiği saldırı sonrası internette yayılan fotoğraflardaki üç “şüphelinin” aslında saldırıyla alakası olmadığını ortaya koydu.[20][21] Superhaber.tv Genel Koordinatörü Berkin Türkoğlu, güvendikleri bir kaynaktan geldiği için fotoğrafı yayınladıklarını ancak teyit etmeyerek hata yaptıklarını ifade etti.[22] Dönemin başbakan yardımcısı Mehmet Şimşek, Twitter hesabından Reina kurbanlarına ait olduğu iddia edilen fotoğraflar paylaştı. Teyit.org bunların başka bir ülkede çekildiğini ortaya koydu.
Türk medyasında, Reina Katliamı’nın haberi, irili ufaklı bütün basın organlarında paylaşıldı. Bunlardan başlıcaları: https://www.yenisafak.com : Birden fazla haber (sosyal muhafazakâr ve islamcı günlük gazete); https://t24.com.tr/haber/istanbulda-yilbasi-katliami-en-az–olu-65-yarali,380441 (tarafsız, liberal günlük gazete); https://www.aa.com.tr/tr/pg/foto-galeri/istanbuldaki-teror-saldirisi-nedeniyle-ulkede-milli-yas-ilan-edildi- (sağ eğilimli, hükümet yanlısı, haber ajansı); https://m.haberturk.com/gundem/haber/1343321-reinaya-silahli-saldiri-35-kisi-hayatini-kaybetti-40-yarali (tarafsız günlük gazete); https://www.hurriyet.com.tr: Birden fazla haber (tarafsız, liberal eğilimli günlük gazete); https://www.cumhuriyet.com.tr Birden fazla haber (atatürkçü, sosyal demokrat, merkez sol günlük gazete)
Büyük yankı uyandıran bu olay, Arab News, Daily Sabah, AP News, BBC News, Reuters, Helsingin Sanomat, (Fince) News Corp Australia, Euronews (Alman Edisyon),The Guardian, Fox News Channel, The New York Times, The Washington Post, The Telegraph, Euronews, The Independent, ABC News, The Irish Times, (Reuters aracılığı ile) başta olmak üzere bir çok uluslarası basın kuruluşunda, haftalar boyunca 1. Sayfa haberi olarak paylaşıldı.
Türkiyenin kriz ve iletişim yönetimi konusundaki hazırlıksız ve talihsiz imtihanının bir sonucu olan bu olay, sonradan bir algı yönetimi kampanyası olarak sahiplenilen bir katliamın, her yönden esnetilip genişletilerek, siyasi, politik, ve sosyolojik bir provakasyona nasıl dönüştüğünün karanlık bir örneği olarak hatırlanmakta, ve tarihe bu şekilde kaydedilmektedir.
[1] Yanatama, S. Reuters Institute for the Study of Journalism. (2018). Digital News Report – Turkey Supplement 2018. Retrieved from: https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/sites/default/files/2018-11/Digital%20News%20Report%20-%20Turkey%20Supplement%202018%20FINAL.pdf
[2] Reuters Institute for the Study of Journalism. (2023). Turkey. Retrieved from https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/digital-news-report/2023/turkey
[3] Tokyay, M. (2018, Kasım 20). Why Turkey ranks first in the world in exposure to fake news. Arab News. Retrieved from https://www.arabnews.com/node/1407716/media
[4] Weise, Z. (2018, Aralık 21). Fact-checkers seek out grain of truth in Turkey’s fake-news onslaught. POLITICO. Retrieved from https://www.politico.eu/article/turkey-fact-checkers/
[5] Yüzük, E; Alparslan, E. (2023, Nisan 23). Eski Mısır Kralı II. Ramses Kimdir? Kadeş Savaşı ve Antlaşmasındaki Rolü Nedir?. Evrim Ağacı. Retrieved from https://web.archive.org/web/20230423003554/https://evrimagaci.org/eski-misir-krali-ii-ramses-kimdir-kades-savasi-ve-antlasmasindaki-rolu-nedir-14057
[6] DW. (2018, Mayıs 20). Türkiye’nin yalan haberle imtihanı. Deutsche Welle. Retrieved from: https://www.dw.com/tr/türkiyenin-yalan-haberle-imtihanı/a-43842611
[7] Tokyay, M. (2018, Kasım 20).
[8] Rudaw. (2018, Kasım 27). Türkiye ‘sahte haber şikayeti’nde birinci durumda. Retrieved from https://www.rudaw.net/turkish/middleeast/turkey/271120183
[9] Yanatama, S. Reuters Institute for the Study of Journalism. (2018)
[10] Rudaw. (2018, Kasım 27).
[11] Nişanyan, S. (2023) Asparagas. Nişanyan Sözlük. Sevan Nişanyan. Retrieved from: https://www.nisanyansozluk.com/kelime/asparagas#
[12] Yanatama, S. Reuters Institute for the Study of Journalism. (2018)
[13] Yanatama, S. Reuters Institute for the Study of Journalism. (2018)
[14] Wikipedia. (n.d.). Istanbul nightclub shooting. Retrieved from https://en.wikipedia.org/wiki/Istanbul_nightclub_shooting
[15] Çavuş G. (2017, 3 Ocak) Reina saldırısının ardından yayılan dört yanlış bilgi. Teyit.org. Retrieved from: https://teyit.org/dosya/reina-saldirisinin-ardindan-yayilan-4-yanlis-bilgi
[16]Çavuş G. (2017, 3 Ocak)
[17] Çavuş G. (2017, 3 Ocak)
[18] Çavuş G. (2017, 3 Ocak)
[19] Diken. (2017, 5 Ocak) TRT World’un ‘Reina saldırısıyla bağlantılı’ ilan ettiği Kırgız: Türk basınını dava edeceğim. Retrieved from: https://www.diken.com.tr/trt-worldun-reina-saldirisiyla-baglantili-ilan-ettigi-kirgiz-turk-basinini-dava-edecegim/
[20] Rudaw. (2018, Kasım 27).
[21] Foça, M.A. (2017, 1 Ocak) Fotoğrafın Reina Saldırganına Ait Olduğu İddiası Doğru Değil. Teyit.org. Retrieved from: https://teyit.org/analiz/fotografin-reina-saldirganina-ait-oldugu-iddiasi-dogru-degil
[22] Foça, M.A. (2017, 1 Ocak)
English:
Reuters reports that 49%[1] of Turkish respondents encountered made-up stories, surpassing many other nations. The government’s stronghold over mainstream media reaching to the levels as excessive as %90 according to the same report[2], coupled with a crackdown on independent journalism due to being accused of “terrorist propaganda” or due to financial difficulties has fostered an environment conducive to the spread of misinformation and media polarization.[3][4] With the increasing numbers towards the opposite pole, it is time to remember the test of Turkish Media with the Reina Massacre.
| T |
he false news related to the Battle of Kadesh, which took place in 1274 BC between Ancient Egypt and the Hittite State, is among the oldest known false news in history. During this battle, the Egyptian army, deceived by the false news spread by Hittite agents, suffered a defeat; however, the situation was balanced with the arrival of the reserve army coming by sea.[5] Turkey also gets its share from the deeply rooted past of the most poisonous form of gossip[6] Misinformation campaigns surrounding Syrian refugees and terrorist attacks have harmed innocent people and deepened societal divisions. In June, a video clip on social media in which a young person brutally cut a puppy’s feet was swiftly branded as a “Syrian refugee torturing an animal.” After being broadcast on many news sites and on social media, it triggered hate speech and xenophobia among many in Turkey. The video was widely shared, But it turned out that the video had been fabricated — and actually originated in Jordan, not Turkey.[7] Polarisation is also evident in media and politics, with misinformation frequently used to support specific political narratives. This has undermined efforts to foster fact-driven discourse and factual reporting, contributing to a highly divided media landscape—when assessed together with the statistic that the %90 per cent of the organs are owned by the government, it becomes virtually impossible. During the Cemal Kaşıkçı murder, information and claims were frequently leaked to these organizations by the authorities. This resulted in the world believing whatever they published without question.[8] According to Reuters’ report, the proportion of those who trust news in the media in Turkey is limited to 38 per cent.[9]
The spread of fake news has eroded public trust in media, contributing to increased skepticism among the populace. This, combined with the heightened polarisation and challenges to democratic norms, poses significant threats to Turkey’s societal cohesion and democratic processes. As an instance, according to BBC;
- During the Gezi protests, protestors kicked a pregnant woman and urinated on her.
- American social scientist and activist Noam Chomsky praised President Recep Tayyip Erdoğan in an article he wrote for a newspaper.
- Photos showing the bloated, lifeless bodies of Rohingya Muslims floating in a river in Myanmar.
- Video footage of Turkish warplanes bombing Kurdish groups in Syria.
The common feature of the news headlines above which were widely shared and discussed for a long time in Turkey is that all of them are ‘fake’.[10]
The concept of ‘Fake News’ finds its intuitive meaning equivalent in different languages. However, the Turkish idiom ‘Asparagas’ does not have a rational etymological root. It is believed that ‘Asparagas,’ which is thought to have entered our language from the Latin word ‘asparagus,’ derived its meaning of ‘fabricated news’ from a news article published in Hürriyet newspaper in 1963 by Yurdaer Acar and Yener Tuğrul, titled ‘American girl lives in a shanty with her Turkish boyfriend’.[11]
According to the Reuters report, 49% of respondents stated that they have come across ‘stories that are completely made up for political or commercial reasons’. Turkey is clearly in the lead on this whereas the average across all 37 countries is 26%. This may reflect a polarised political and media environment but is not unique to any one side of the political divide. While left-wing respondents reported more exposure to completely made-up news at 59%, the figure is also very high for respondents on the centre and the right at 49% and 48% respectively.[12] Turkey was followed by Malaysia, Greece, Mexico, Hungary, Romania and the Czech Republic, which scored 44, 44, 43, 42, 38 and 36 percent, respectively. In Turkish media, television channels clearly continue to dominate the traditional top brands. FOX TV is still the most preferred source both in weekly usage and as a main source, followed by CNN Türk, NTV, and TRT. There are only two newspapers (Hürriyet and Sözcü) in the top ten traditional brands. CNN Türk, Hürriyet, Mynet, NTV, and Sözcü are the most popular online news brands.[13]
The issue of fake news in Turkey is a complex and multifaceted challenge. It has led to heightened social tensions, polarization, and democratic challenges, necessitating a concerted response from fact-checking organizations and a push for higher media literacy among the populace. The 2016 Istanbul nightclub attack highlighted this issue when false images of alleged terrorists were circulated, later debunked by fact-checkers.
As a noteworthy national mourn and a scandal of communication, the 2016 Istanbul nightclub attack, also known as the Reina massacre is the pinnacle example of this accumulated negligence from the Government, which occurred in the night connecting 31 December 2016 to January 1, 2017. A terrorist, identified as Abdulkadir Masharipov, murdered 39 people and wounded 79 others at the Reina nightclub in Istanbul during New Year’s celebrations.
In the aftermath of the attack, several conspiracy theories emerged. The US embassy had to deny rumors that it had prior intelligence of the attack. The “fake news” aspect of the Reina Nightclub attack in Istanbul in 2016 involves various conspiracy theories that emerged following the incident. Some Turkish citizens, journalists, and pro-AKP journals, such as Sabah, proposed theories suggesting that Western agencies, including the CIA, were behind the attack. Additionally, Doğu Türkistan Bülteni Haber Ajansı, a Turkish mouthpiece for the Uyghur group Turkistan Islamic Party (TIP), denied TIP’s involvement in the massacre and instead blamed the Fethullah Gülen movement and China, alleging that Uyghurs in Istanbul were being unfairly targeted.[14]
After the attack, the main rumours that largely influenced the media can be gathered under four headings::
I. Claim of an attack on the Nusr-Et branch in Etiler.[15]
II. Claim that the published photo of R.İ. belongs to the Reina attacker.[16]
III. Claim that the perpetrator was dressed in a “Santa Claus” costume, and the related perception management campaign conducted by conservative newspapers, primarily Yeni Şafak. (The same newspaper had speculated after the Reina attack that Lakhe Mashrapov, whose passport images were circulated in different media, had previously acted as a courier between the FETÖ organization and Kyrgyzstan and was targeted by FETÖ for abandoning this role.)[17]
IV. Claim that Iakhe Mashrapov, whose passport photo was shared, was the perpetrator of the Reina attack.[18]
After the Reina massacre, the passport images of the alleged perpetrator Iakhe Mashrapov were first broadcast by TRTWorld, the international broadcasting organization of TRT. Reporter Sureyya Lenie broadcast the passport images of Mashrapov, who was believed to be the killer of Reina, through a live connection. It was later learned that this news, which was broadcast internationally in English, was false. TRTWorld removed this news from its broadcast after it was understood to be false. In the report based on police sources, TRT World announced that 28-year-old Kyrgyzstan citizen Iakhe Mashrapov was connected to the attack and had entered Turkey from Kazakhstan in November 2016, and had previously received training in the ranks of ISIS in Syria.
“Some Turkish press wrote false news and information about me. Thus, they damaged my personality, honour, and dignity, as well as Kyrgyzstan and all Kyrgyz people. Some Turkish media that wrote the false news did not make any retraction about the incident. I will apply to the court to ensure that they formally apologize.”[19]— Iakhe Maşrapov
Organizations like Teyit.org and Doğruluk Payı have been pivotal in fighting fake news, focusing on verifying images, footage, and political statements. However, their influence is curtailed by the dominance of pro-government media and the suppression of critical voices in mainstream media.
The country’s first independent internet news verification site, Teyit.org, identified 527 fake news articles in the last two years, most of which were politically related. Some of this news caused serious consequences. The platform, established by young journalist Mehmet Atakan Foça in 2016, investigates the accuracy of photos, videos, and news spread on the internet using journalism and digital technology methods. Teyit.org revealed that three “suspects” in photos circulated online following the attack on the Reina nightclub in Istanbul-Ortaköy in the early hours of 2017, which claimed 39 lives, were not related to the attack at all.[20][21] Berkin Türkoğlu, the General Coordinator of Superhaber.tv, stated that they published the photo because it came from a source they trusted, but acknowledged that they made a mistake by not verifying it.[22] The Deputy Prime Minister at the time, Mehmet Şimşek, shared photos on his Twitter account that were claimed to be of the victims of the Reina attack. Teyit.org revealed that they were taken in a different country.
In the Turkish media, the news of the Reina Massacre was shared by all sizes of press outlets. Some of the main ones are: https://www.yenisafak.com: Several stories (socially conservative and Islamist daily newspaper); https://t24.com.tr/haber/istanbulda-yilbasi-katliami-en-az–olu-65-yarali,380441 (unbiased, liberal daily newspaper); https://www.aa.com.tr/tr/pg/foto-galeri/istanbuldaki-teror-saldirisi-nedeniyle-ulkede-milli-yas-ilan-edildi- (right-leaning, government-friendly news agency); https://m.haberturk.com/gundem/haber/1343321-reinaya-silahli-saldiri-35-kisi-hayatini-kaybetti-40-yarali (unbiased daily newspaper); https://www.hurriyet.com.tr: Several stories (unbiased, liberal-leaning daily newspaper); https://www.cumhuriyet.com.tr: Several stories (Atatürkist, social democratic, center-left daily newspaper).
This incident, which caused a great stir, was shared as a front-page story for weeks in many international press organizations, including Arab News, Daily Sabah, AP News, BBC News, Reuters, Helsingin Sanomat (in Finnish), News Corp Australia, Euronews (German Edition), The Guardian, Fox News Channel, The New York Times, The Washington Post, The Telegraph, Euronews, The Independent, ABC News, The Irish Times (via Reuters), and others.
This incident, a result of Turkey’s unprepared and unfortunate ordeal in crisis and communication management, is remembered as a dark example of how a massacre, later adopted as a perception management campaign, was stretched and expanded in every direction, turning into a political, political, and sociological provocation, and is thus recorded in history.
[1] Yanatama, S. Reuters Institute for the Study of Journalism. (2018). Digital News Report – Turkey Supplement 2018. Retrieved from: https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/sites/default/files/2018-11/Digital%20News%20Report%20-%20Turkey%20Supplement%202018%20FINAL.pdf
[2] Reuters Institute for the Study of Journalism. (2023). Turkey. Retrieved from https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/digital-news-report/2023/turkey
[3] Tokyay, M. (2018, November 20). Why Turkey ranks first in the world in exposure to fake news. Arab News. Retrieved from https://www.arabnews.com/node/1407716/media
[4] Weise, Z. (2018, December 21). Fact-checkers seek out grain of truth in Turkey’s fake-news onslaught. POLITICO. Retrieved from https://www.politico.eu/article/turkey-fact-checkers/
[5] Yüzük, E; Alparslan, E. (2023, April 23). Eski Mısır Kralı II. Ramses Kimdir? Kadeş Savaşı ve Antlaşmasındaki Rolü Nedir?. Evrim Ağacı. Retrieved from https://web.archive.org/web/20230423003554/https://evrimagaci.org/eski-misir-krali-ii-ramses-kimdir-kades-savasi-ve-antlasmasindaki-rolu-nedir-14057
[6] DW. (2018, May 20). Türkiye’nin yalan haberle imtihanı. Deutsche Welle. Retrieved from: https://www.dw.com/tr/türkiyenin-yalan-haberle-imtihanı/a-43842611
[7] Tokyay, M. (2018, November 20).
[8] Rudaw. (2018, November 27). Türkiye ‘sahte haber şikayeti’nde birinci durumda. Retrieved from https://www.rudaw.net/turkish/middleeast/turkey/271120183
[9] Yanatama, S. Reuters Institute for the Study of Journalism. (2018)
[10] Rudaw. (2018, November 27).
[11] Nişanyan, S. (2023) Asparagas. Nişanyan Sözlük. Sevan Nişanyan. Retrieved from: https://www.nisanyansozluk.com/kelime/asparagas#
[12] Yanatama, S. Reuters Institute for the Study of Journalism. (2018)
[13] Yanatama, S. Reuters Institute for the Study of Journalism. (2018)
[14] Wikipedia. (n.d.). Istanbul nightclub shooting. Retrieved from https://en.wikipedia.org/wiki/Istanbul_nightclub_shooting
[15] Çavuş G. (2017, 3 January) Reina saldırısının ardından yayılan dört yanlış bilgi. Teyit.org. Retrieved from: https://teyit.org/dosya/reina-saldirisinin-ardindan-yayilan-4-yanlis-bilgi
[16]Çavuş G. (2017, 3 January)
[17] Çavuş G. (2017, 3 January)
[18] Çavuş G. (2017, 3 January)
[19] Diken. (2017, 5 January) TRT World’un ‘Reina saldırısıyla bağlantılı’ ilan ettiği Kırgız: Türk basınını dava edeceğim. Retrieved from: https://www.diken.com.tr/trt-worldun-reina-saldirisiyla-baglantili-ilan-ettigi-kirgiz-turk-basinini-dava-edecegim/
[20] Rudaw. (2018, November 27).
[21] Foça, M.A. (2017, 1 January) Fotoğrafın Reina Saldırganına Ait Olduğu İddiası Doğru Değil. Teyit.org. Retrieved from: https://teyit.org/analiz/fotografin-reina-saldirganina-ait-oldugu-iddiasi-dogru-degil
[22] Foça, M.A. (2017, 1 January)
Sources:
https://www.forbes.com/sites/nelsongranados/2016/10/03/what-is-media-in-the-digital-age/amp/
https://www.techopedia.com/definition/1098/media
https://marketbusinessnews.com/financial-glossary/media-definition-meaning/amp/
https://www.igi-global.com/dictionary/media/18142
https://education.nationalgeographic.org/resource/media/
https://libguides.aber.ac.uk/c.php?g=688883&p=4930093
https://www.indeed.com/career-advice/career-development/types-of-media
https://www.toppr.com/guides/civics/understanding-media/what-is-media/
What is Media Literacy?
https://www.canterbury.ac.uk/learning-skills-hub/understanding-media-sources/what-are-media-sources
What Is the Media?
https://www.axiapr.com/blog/what-are-the-different-types-of-media
https://www.snhu.edu/about-us/newsroom/liberal-arts/what-is-new-media
https://www.wefinder24.com/2021/12/what-is-media-definition-examples-and.html?m=1
Media Literacy Defined
https://medium.com/@songkiatpitanusorn/what-is-media-920269c19076
What is Media?